Open/Close Menu

İmar Planının İptali Davası Açma Süresi

imar planının iptali davası açma süresi

Şehirlerin düzenli ve planlı bir şekilde gelişmesi için imar planları büyük önem taşır. Ancak bazı durumlarda imar planları hukuka aykırı olarak düzenlenebilir ya da kamu yararına uygun olmayan değişiklikler içerebilir. Böyle bir durumda, ilgili kişiler ve kurumlar imar planının iptali için dava açabilir. İmar planlarının iptali süreci, idari yargıda belirli kurallara ve süre sınırlamalarına tabidir. Bu yazımızda imar planının iptaline yönelik dava sürecini detaylı bir şekilde ele alarak, dava açma süresi, davayı açabilecek kişiler ve emsal Yargıtay kararları hakkında bilgi vereceğiz.

İmar Planı Nedir?

İmar planı, bir bölgedeki yapılaşma ve arazi kullanımını düzenleyen, şehirlerin gelişimini planlayan hukuki ve teknik bir belgedir. Belediyeler ve ilgili kamu kurumları tarafından hazırlanır ve yürürlüğe konur. İmar planlarının amacı, şehirleşmeyi düzenlemek, altyapı hizmetlerini planlamak ve çevresel sürdürülebilirliği sağlamaktır.

İmar planları, nazım imar planı ve uygulama imar planı olmak üzere ikiye ayrılır:

  • Nazım İmar Planı: Genel arazi kullanımını belirleyen, kentin gelişim yönünü ve ana ulaşım hatlarını gösteren üst ölçekli plandır.
  • Uygulama İmar Planı: Nazım imar planına uygun olarak hazırlanan, parsel bazında yapılaşma koşullarını belirleyen detaylı plandır.

İmar planları, belediye meclisleri veya ilgili idari makamlar tarafından onaylanarak yürürlüğe girer. Ancak bu planlar, zaman zaman hukuka aykırı olabilir veya kamu yararına aykırı değişiklikler içerebilir. Bu gibi durumlarda ilgili kişiler imar planının iptali davası açarak hukuki yollara başvurabilirler.

İmar Planının İptali Davası Nedir?

İmar planının iptali davası; hukuka aykırı, kamu yararına aykırı veya planlama esaslarına uygun olmayan imar planlarının iptali için idari yargıda açılan bir davadır. Bu dava, imar planlarının şehircilik ilkelerine ve mevzuata uygun olarak hazırlanmasını sağlamak amacıyla açılmaktadır.

İmar planlarının hazırlanma sürecinde şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı dikkate alınmalıdır. Ancak bazı durumlarda bu kurallar ihlal edilerek keyfi düzenlemeler yapılabilir. Bu durumda, ilgili kişiler veya kurumlar, imar planının iptali için idare mahkemesinde dava açabilir.

İmar planının iptali davasına konu olabilecek bazı durumlar şunlardır:

  • Planın üst ölçekli planlara aykırı şekilde hazırlanması,
  • Şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olmaması,
  • Planın hukuka aykırı şekilde değişikliğe uğraması,
  • Kişilerin mülkiyet haklarını ihlal etmesi,
  • Eksik veya hatalı teknik analizlerle hazırlanmış olması.

İmar planlarının iptali davaları, İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) kapsamında idare mahkemelerinde görülmektedir. Davanın açılabilmesi için belirli süreler içinde başvuru yapılması gerekmektedir.

İmar Planının İptali Davası Açma Süresi

İmar planının iptali davası açma süresi, İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) madde 7 kapsamında belirlenen süreler dahilinde yapılmalıdır. Kanuna göre, imar planlarına karşı açılacak iptal davalarında dava süresi, planın ilan edilmesinden itibaren 60 gündür.

Dava Açma Süresinin Başlangıcı

  • İmar planları, belediyeler veya ilgili idari makamlar tarafından ilan edilir.
  • İlan tarihinden itibaren 60 gün içinde ilgili kişiler idare mahkemesine başvurarak iptal davası açabilir.
  • 60 günlük süre, planın yürürlüğe girdiği ve kamuoyuna duyurulduğu tarihten itibaren işlemeye başlar.

Dava Açma Süresini Etkileyen Faktörler

  • İlanın usule uygun yapılmaması: Eğer imar planı resmi olarak ilan edilmemiş veya usulsüz ilan edilmişse dava açma süresi başlamamış sayılabilir.
  • İlgilinin planı daha sonra öğrenmesi: Kişi, planın yürürlüğe girdiğini sonradan öğrenirse bu durumu delillendirerek dava açma süresinin kendisi açısından daha sonra başladığını ileri sürebilir. Ancak bu durum mahkeme tarafından değerlendirilir.

60 Günlük Süreyi Kaçıranlar İçin Alternatif Yollar

İmar planının iptali davası açma süresi kaçırılmışsa bazı istisnai durumlarda yeniden dava açma imkânı doğabilir:

  1. Yeni bir işlem veya değişiklik yapılması: Eğer plan üzerinde yeni bir değişiklik yapılmışsa bu değişikliğe karşı yeniden dava açılabilir.
  2. İmar planının uygulanması sonucu mülkiyet hakları ihlal edilirse: Planın uygulanması sonucu kişinin doğrudan zarar gördüğünü ispat etmesi halinde, hak ihlaline dayalı ayrı bir dava açılabilir.
  3. İmar planının Anayasa’ya veya üst hukuk normlarına aykırı olması: Hukuka aykırılığın ağır olduğu durumlarda, Danıştay veya Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolları değerlendirilebilir.

Sonuç olarak imar planına itiraz etmek isteyen kişiler, 60 günlük yasal süreyi kaçırmamaya özen göstermeli ve hukuki süreci takip etmelidir.

Davayı Kimler Açabilir?

İmar planının iptali davası açma hakkı, doğrudan veya dolaylı olarak imar planından etkilenen kişiler ve kurumlar tarafından kullanılabilir. Ancak bu davayı açabilmek için davacıların menfaat ihlali veya hukuka aykırılık iddiası taşıması gerekmektedir.

1. Bölgedeki Taşınmaz Sahipleri ve Hak Sahipleri

İmar planı değişiklikleri, bireylerin mülkiyet haklarını, yapılaşma haklarını ve kullanım haklarını doğrudan etkileyebilir. Aşağıdaki kişiler, imar planının iptali için dava açabilir:

  • Taşınmaz sahipleri (arsa veya bina sahibi olanlar),
  • Kat irtifakı veya kat mülkiyeti sahipleri,
  • Kiracılar (sınırlı hallerde, doğrudan etkileniyorlarsa),
  • Tapu tahsisi yapılmış ancak tapusunu henüz almamış kişiler.

2. Çevrede Yaşayan ve Doğrudan Etkilenen Kişiler

İmar planı değişiklikleri, sadece taşınmaz sahiplerini değil, bölgedeki diğer kişileri de etkileyebilir. Örneğin:

  • Çevre sakinleri, plansız yapılaşma veya yeşil alanların yok edilmesi gibi nedenlerle dava açabilir.
  • Esnaflar ve işletme sahipleri, ticari faaliyetlerini etkileyen bir imar planı değişikliğine karşı dava açabilir.

3. Kamu Kurumları ve Meslek Odaları

Bazı durumlarda, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları da imar planlarının iptali için dava açabilir:

  • Belediyeler ve ilgili kamu kurumları, hukuka aykırı imar planlarına karşı yargıya başvurabilir.
  • Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası gibi meslek kuruluşları, şehircilik ilkelerine aykırı düzenlemelere karşı dava açabilir.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veya diğer yetkili devlet kurumları, kamu yararını koruma amacıyla dava açabilir.

4. Çevre ve Tabiat Koruma Dernekleri

Eğer bir imar planı çevreyi tahrip ediyor, yeşil alanları azaltıyor veya doğal dokuya zarar veriyorsa çevreci kuruluşlar ve dernekler de bu plana karşı dava açabilir. Örneğin:

  • TEMA Vakfı gibi çevre koruma dernekleri,
  • Bölgesel doğal yaşamı koruma grupları,
  • Sivil toplum kuruluşları (STK’lar),

İmar planının iptali davasını açabilmek için davacının doğrudan menfaatinin ihlal edilmesi veya kamu yararına aykırılık bulunması gerekmektedir. Davayı açma hakkı olan kişiler, ilan tarihinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine başvurmalıdır. Hukuki sürecin doğru yönetilmesi için, bir avukat desteği almak davanın başarı şansını artıracaktır.

imar planının iptali davası yargıtay kararları

İmar Planının İptali Davası Yargıtay Kararları

Aşağıda yer alan Yargıtay kararı, https://karararama.yargitay.gov.tr/ adresinden alınmıştır.

(Kapatılan) 20. Hukuk Dairesi 2006/4016 E., 2006/7684 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ: Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki davadan dolayı Yerel Mahkemece verilen hüküm davalı gerçek kişi tarafından temyiz edilmekle, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Karar

Temyiz incelemesi yapılabilmesi için Yargıtay’ca incelenmesine gerek görülen;

1) Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde yapılan 1/1000 ölçekli revizyon imar planlarının onaylanmasına ilişkin … Belediye Meclisinin 20.5.1996 gün ve 31 sayılı karar ile imar düzenlemesine tabi tutulması üzerine oluşan parselasyon palanlarının onaylanmasına ilişkin … belediye Encümeninin 11.9.1997 gün ve 1005 sayılı kararının, bu kararların eki imar parselasyon planları ile kadastro parsellerini de gösterir haritasının,

2) Birinci bendde sözü edilen imar planlarının iptaline ilişkin … İdare Mahkemesinin 15.12.1999 tarih ve 1998/74 esas 1999/1270 karar sayılı kararı kesinleşmiş ise kesinleştirme şerhli karar örneğinin, buzulmuş ve … bir esas almış, dava da derdest ise ilgili dava dosyası sureti ve … bir karar verilmiş ve bu karar kesinleşmiş ise kesinleştirme şerhli onaylı suretinin,

3) Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde yapılan imar planının onaylanmasına ilişkin 29.03.2001 günlü 269 sayılı … Belediyesi Encümen kararının, bu kararın eki olan imar parselasyon planları ve haritasının(kadastro parsellerini ve önceki imar parsellerini gösterir biçimde),

4) Üçüncü bendde sözü edilen imar planının iptaline ilişkin … 2. İdare Mahkemesinin 13.03.2002 gün ve 2001/595-261 sayılı kararı kesinleşmiş ise kesinleştirme şerhli onaylı örneğinin, karar bozulmuş ve … bir esasta yargılama devam ediyor ise ilgili dava dosyasının, … bir esas alıp karara çıkarak kesinleşmiş ise kesinleştirme şerhli onaylı karar örneğinin,

5) … Belediye Meclisi ve … Belediye Meclisinin yukarıda sözü edilen imar planları ve imar revizyon planlarının iptali ile oluşan … duruma göre, çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerin oluşan en son tapu kayıtlarının, iptal kararları ile imar tapuları iptal edilmiş ise, daha önceki duruma dönülüp dönülmediği ve imardan önceki kayıtların ihya edilip edilmediği Tapu İdaresinden sorularak, önceki duruma dönülmüş ise çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerin en son hangi parsel numarasıyla kimin adına kayıtlı olduğunu gösterir, tapu kayıt örneklerinin,

6) … Köyünde yapılan imar planları ile oluşan imar parsellerini ve geldiği kadastro parsellerini, imar uygulamalarının tümünü bir arada gösterir, birleşik haritası onaylı örneğinin(ozalitlerinin),

getirtilerek bu dosyaya konulması; ayrıca, dava dosyasının da H.Y.U.Y.’nın 433/3. maddesi ve Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Yönetmeliğine uygun olarak tarih ve işlem sırasına göre düzenlenip, dizi pusulasına bağlandıktan sonra gönderilmesi gerekmektedir.

SONUÇ: Değinilen eksikliklerin giderilmesi için, dosyanın Yerel Mahkemeye Gönderilmesine 01/06/2006 gününde oybirliği ile karar verildi.