Open/Close Menu

Aile Konutu Şerhi Nedir? Nasıl Konulur?

aile konut şerhi

Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi uyarınca aile birliğini koruma amacıyla oluşturulmuş bir güvence mekanizmasıdır. Bu şerh, aile konutunun satılması, devredilmesi veya rehin edilmesi gibi işlemlerin eşin rızası olmaksızın gerçekleştirilmesini engeller. Özellikle evlilik birliği devam ederken eşlerin mağduriyet yaşamaması için önemli bir hukuki düzenlemedir.

Bu yazıda aile konutu şerhinin hukuki niteliğini, nasıl koyulacağını, hangi belgelerin gerekli olduğunu ve şerhin kaldırılmasına ilişkin süreçleri detaylıca ele alacağız.

Aile Konutu Şerhi Nedir?

Aile konutu şerhi; eşlerden birinin, aile birliğine zarar verebilecek mülkiyet işlemlerini tek başına yapmasını engelleyen bir taşınmaz kaydıdır. Bu şerh konulduktan sonra, tapu sicilinde taşınmazın aile konutu olduğu belirtilir ve eşin rızası olmadan satış, devretme, ipotek koyma gibi işlemler yapılamaz. Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi, aile konutunun eşlerden birinin açık rızası olmadan tasarruf işlemlerine konu edilemeyeceğini düzenler. Böylece aile birliğinin korunması sağlanır.

Nasıl Konulur?

Şerh koydurmak için tapu müdürlüğüne başvuruda bulunmak gereklidir. Bu süreç genellikle şu şekilde ilerler:

  1. Başvuru: Eşlerden biri veya vekili, tapu müdürlüğüne şerh talebinde bulunur.
  2. Gerekli Belgelerin Sunulması: Aile konutunu belgeleyen tapu kaydı ve diğer belgeler tapu müdürlüğüne teslim edilir.
  3. İnceleme: Tapu müdürlüğü, başvuruyu ve belgeleri inceleyerek taşınmazın aile konutu olup olmadığını değerlendirir.
  4. Şerh İşlenmesi: Uygun görülmesi halinde tapu siciline kaydedilir.

Tapuda Aile Konutu Şerhi Nasıl Yapılır?

Bu şerh, tapu siciline işlenerek eşlerin ortak yaşam alanı olan konutun hukuki olarak korunmasını sağlar. Şerhin tapuya konulması için eşlerden birinin tapu müdürlüğüne başvurması gerekmektedir. Evin malik (sahip) olmayan eşi, evin aile konutu olarak kabul edilmesi ve bu konuda bir şerh konulması için tapuya başvurabilir. Yani, evin sahibi olan eşin izni olmadan, malik olmayan eş tapuya gidip bu şerhi talep edebilir. Başvuru sırasında aile konutu olduğunu kanıtlayan belgeler sunulmalıdır. Bu belgeler arasında nüfus müdürlüğünden alınan adres kayıt belgesi veya belediyeden alınan ikametgâh belgesi yer alır. Başvuru sırasında bu konutun şerhi talebinde bulunan eşin kimlik belgesi ve tapu belgesi de gereklidir. Tapu memuru, başvuruyu inceledikten sonra şerhi tapuya işler. Bu işlemle birlikte diğer eşin rızası olmadan taşınmazın devredilmesi veya üzerinde işlem yapılması engellenir. Şerh, aile konutunun güvence altına alınması açısından büyük bir öneme sahiptir.

e-Devlet’ten Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

e-Devlet üzerinden bu işlem yapılabilir. İşlem için önce Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bölümüne giriş yapmak gerekmektedir. Ardından Web Tapu işlemleri kısmına gidilip, aile konutu şerhi talebi yapılabilir. Başvuru tamamlandıktan sonra ertesi gün, başvurunun alındığına dair bir bildirim, e-Devlet hesabınıza kayıtlı telefon numarasına belediyeye bağlı Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından gönderilir. Bir sonraki gün ise işlem için randevu verilir ve aile konutu şerhi, malik eşin bilgisi ve onayı olmadan harçsız olarak kaydedilir. Bu işlem tamamlandığında malik eşin telefonuna, işlemin yapıldığına dair bir mesaj gönderilir.

Şerh Konulabilmesi için Gerekli Şartlar

Şerh konulabilmesi için bazı şartların sağlanması gereklidir:

  • Evlilik Birliği: Bu şerh sadece evlilik birliği içinde talep edilebilir.
  • Taşınmazın Aile Konutu Olması: Şerh konulacak taşınmazın, eşlerin fiilen oturduğu ve aile yaşamını sürdürdüğü yer olması gerekir.
  • Rızanın Aranması: Taşınmazın sahibi olan eşin, diğer eşin rızası olmadan tek başına tasarrufta bulunamaması amaçlanır.

Birden Fazla Konuta Aile Konut Şerhi Konulabilir mi?

Türk Medeni Kanunu’na göre aile konutu şerhi yalnızca eşlerin birlikte yaşamlarını sürdürdükleri bir taşınmaz için konulabilir. Bu nedenle birden fazla konuta aynı anda aile konutu şerhi konulması mümkün değildir. Örneğin, eşlerin farklı şehirlerde birden fazla taşınmazı varsa yalnızca fiilen oturdukları konut için aile konutu şerhi talep edilebilir. Yargıtay kararlarında da aile konutu kavramının eşlerin ortak yaşam alanıyla sınırlı olduğu belirtilmiştir. Ancak bir taşınmazın aile konutu niteliğini kaybetmesi durumunda, başka bir konut için şerh talep edilebilir.

Oturulmayan Eve Aile Konutu Şerhi Konulabilir mi? Kiracı Koyabilir mi?

Bir taşınmazın aile konutu şerhi konulabilmesi için o taşınmazın eşlerin fiilen birlikte yaşadığı konut olması gerekir. Oturulmayan bir eve aile konutu şerhi konulması, taşınmazın bu niteliği taşımaması nedeniyle mümkün değildir. Yargıtay kararlarında aile konutunun korunmasına ilişkin hükümler, taşınmazın fiilen kullanılması şartına bağlanmıştır. Bu nedenle aile konutu şerhi oturulmayan bir ev için talep edilirse başvuru reddedilir. Ayrıca bir aile evde kiracı olsa bile aile üyelerinin bu evde barınma hakkı, yalnızca tek bir eşin onayıyla sonlandırılamaz. İmzalanan kira sözleşmesinin feshi, diğer eşin de rızasına bağlıdır çünkü bu, ailenin yaşam koşullarını doğrudan etkileyen bir durumdur. Bu tür düzenlemeler, ailenin mağduriyetinin önlenmesini ve barınma hakkının güvence altına alınmasını amaçlamaktadır.

Şerh Konulabilmesi için Gerekli Belgeler

Şerh koymak isteyen kişinin şu belgeleri hazırlaması gerekmektedir:

  1. Kimlik Belgesi: Başvuru yapan eşin nüfus cüzdanı veya T.C. kimlik kartı.
  2. Evlenme Cüzdanı: Evlilik birliğini kanıtlayan belge.
  3. Taşınmaz Tapu Belgesi: Şerh koyulacak taşınmaza ait tapu belgesi.
  4. İkametgah Belgesi: Aile konutunun fiilen oturulan yer olduğunu gösterir belge.
  5. Dilekçe: Şerh talebini içeren ve gerekçeleri belirten dilekçe.

Şerhin Kaldırılması

Şerh, belirli koşullarda tapu sicilinden kaldırılabilir. Şerhin kaldırılmasına ilişkin süreç şu şekilde işler:

  1. Eşlerin Rızası: Eşlerin birlikte talepte bulunması durumunda, şerh kaldırılabilir.
  2. Mahkeme Kararı: Eşlerden biri şerhin kaldırılması için mahkemeye başvurabilir. Mahkeme, şerhin kaldırılmasına karar verirse tapuya bu karar bildirilir.
  3. Evliliğin Sona Ermesi: Evlilik birliğinin boşanma, ölüm veya iptal ile sona ermesi durumunda, şerh kaldırılabilir.

Şerhin Koruma Süresi ve Ücreti

Şerh, taşınmazın tapu sicilinde yer aldığı sürece geçerlidir ve ek bir süre sınırı yoktur. Ancak tapu müdürlüklerinde işlem sırasında bir miktar harç ve masraf ödenmesi gereklidir. Bu ücret, her yıl değişen resmi tarifelere göre belirlenir.

Aile Konutunun Satılması, Devredilmesi, Rehin ve İpotek Konulması

Şerh, taşınmaz sahibinin bu mülkiyet üzerindeki tasarruf haklarını sınırlayıcı etkiye sahiptir. Şerh bulunsa dahi:

  • Satış ve Devir: Eşin rızası olmadan satış veya devir yapılamaz.
  • İpotek ve Rehin: Bankalar genellikle şerh bulunan taşınmazlara ipotek koymak istemez.
  • Hukuki Yaptırım: Rıza alınmaksızın yapılan işlemler, tapu iptali davasına konu olabilir.
aile konutu

Aile Konutu Şerhi Dilekçesi Örneği

……………… NÖBETÇİ AİLE MAHKEMESİ’NE

DAVACI:
Ad-Soyad, T.C. Kimlik No, Adres

VEKİLİ:
Ad-Soyad, Baro Sicil No, Adres, UETS No
(Avukat ile temsil ediliyorsa bu kısmı doldurunuz)

DAVALI:
Ad-Soyad, T.C. Kimlik No, Adres

KONU:
Aile konutu şerhi konulması talebine ilişkindir.

AÇIKLAMALAR

Müvekkilim, davalı ile …/…/… tarihinde evlenmiştir. Evlilik birliği içerisinde davalıya ait olan ……… İli, ……… İlçesi, ……… Mahallesi, ……… Sokak, No: … adresindeki taşınmazda müşterek konut olarak yaşamaktadırlar.
Davalı, bir süre önce sebepsiz yere müşterek konutu terk etmiş ve ailesinin evine gitmiştir. Bu süreçte, müşterek evdeki telefon hattını kapattırmış, elektrik ve su hizmetlerini de kesmiştir. Davalı, bu davranışlarıyla müvekkilimi ve çocuklarını evden çıkarmaya çalışmaktadır.

Müvekkilim ev hanımı olup herhangi bir geliri bulunmamaktadır. Davalı tarafından taşınmazın satılması veya kiraya verilmesi halinde müvekkilim ve çocukları barınma hakkından mahrum kalacaktır. Bu durum, hem Türk Medeni Kanunu’nun aile birliğini koruma amacına hem de müvekkilimin ve çocuklarının barınma hakkına aykırılık teşkil etmektedir.

Taşınmazın müvekkilim ve çocuklarının yaşam alanı olması, hukuki ve fiili olarak aile konutu niteliğini taşımaktadır. Bu nedenle, davalıya ait taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi işlenmesi gerekliliği doğmuştur.

İşbu sebeple, Mahkemenize başvurarak, dosya üzerinden (dilekçe karşı tarafa tebliğ edilmeden) inceleme yapılmasını ve tarafların ikamet ettiği aile konutunun tapu kaydına şerh konulmasına karar verilmesini talep etme gerekliliği doğmuştur.

HUKUKİ SEBEPLER: TMK, HMK ve her türlü ilgili sair mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER: Her türlü yasal delil. (Tapu Kaydı, Nüfus Kayıt Örneği, İkametgah Belgesi, Tanık Beyanları vs.)

SONUÇ VE İSTEM

Yukarıda açıklanan sebeplerle;

Davalı adına kayıtlı bulunan ……… İli, ……… İlçesi, ……… Mahallesi, ……… Sokak, No: … adresindeki taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulmasına, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini, vekaleten arz ve talep ederiz.

Davacı Vekili
Ad-Soyad
İmza

Aile Konutu Şerhi Yargıtay Kararları

Aşağıda yer alan Yargıtay kararı, https://karararama.yargitay.gov.tr/ adresinden alınmıştır.

2. Hukuk Dairesi 2008/11885 E., 2008/11958 K.

    AİLE KONUTU ŞERHİ

    4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 194 ]

    “İçtihat Metni”

    Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup, gereği görüşülüp düşünüldü.

    Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi gereğince aile konutu olan taşınmazın tapu kaydına, aile konutu şerhi verilmesi için o konutun eşlerden birine ait olması zorunludur. Mülkiyeti üçüncü kişiye ait bir taşınmaz eşlerce aile konutu olarak kullanıyor olsa bile, hak sahibi olan üçüncü kişinin bu taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkını sınırlayıcı şekilde tapu kütüğüne aile konutu şerhi verilemez.

    Aile konutu şerhi konulması istenen Tuzluçayır’ın 6534 ada 5 parseldeki 1. kat 5 nolu mesken, 16.09.2005 tarihinde Bayram’a, bu kişi tarafından da 11.06.2007 tarihinde Aşır’a satılmış ve halen bu kişi adına kayıtlı bulunmaktadır. Dava ise 08.08.2007 tarihinde açılmıştır. Davanın üçüncü kişiye ait bu taşınmazın tapu kaydına aile konutuyla ilgili şerh verilmesi yönündeki isteğinin reddi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.

    Sonuç: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, işbu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 16.09.2008 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

    CategoryAile Hukuku