Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Neye Göre Belirlenir?

boşanmada maddi manevi tazminat

Boşanma davalarında maddi ve manevi tazminat talepleri, evlilik birliğinin sona ermesiyle tarafların uğradığı zararların giderilmesi amacıyla gündeme gelir. Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 174, boşanma nedeniyle ekonomik veya manevi kayba uğrayan tarafın tazminat talebinde bulunabileceğini düzenler. Ancak bu tazminat taleplerinin kabul edilebilmesi için mahkemenin belirli şartları değerlendirerek karar vermesi gerekir.

Tazminat miktarı belirlenirken tarafların kusur durumu, evlilik süresince yaşanan olaylar, ekonomik ve sosyal koşullar, zararın boyutu ve tarafların kişilik haklarına yapılan saldırı gibi unsurlar dikkate alınır. Bu yazıda boşanmada maddi ve manevi tazminatla ilgili süreçleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?

Maddi ve manevi tazminat, boşanma davası açılırken dava dilekçesiyle veya davaya cevap verirken karşı dava olarak talep edilebilir. Dava dilekçesinde tazminat talebinin dayanakları ve talep edilen tazminat miktarı ayrıntılı şekilde açıklanmalıdır. Bu süreçte aile hukuku kapsamında tazminat taleplerinin, tarafların kusur durumu ve uğradıkları zarar göz önünde bulundurularak değerlendirildiği unutulmamalıdır.

Boşanma kararı kesinleştikten sonra maddi ve manevi tazminat talepleri için ayrı bir dava açılabilir. Bu durumda boşanma kararındaki kusur tespiti esas alınır. Tazminat talebinde bulunacak tarafın, boşanmanın kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde dava açması gerekir. Bu süreçte bir boşanma avukatından destek alınması, tazminat taleplerinin doğru şekilde hazırlanması ve hukuki hakların etkin bir şekilde korunması açısından oldukça önemlidir.

Boşanma ve tazminat davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Eğer bulunduğunuz yerde Aile Mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla davaya bakar. Yetkili mahkeme ise eşlerden birinin yerleşim yeri veya dava tarihindeki son 6 ay birlikte yaşadıkları yer mahkemesidir.

Boşanmada Maddi Tazminat

boşanmada manevi tazminat

Maddi tazminat, boşanma nedeniyle uğranılan ekonomik kayıpların karşılanması amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür. Maddi zararlar, evlilik birliğinin sona ermesiyle eşlerden birinin yaşam standardının düşmesi, iş veya gelir kaybı yaşaması ya da başka mali yükümlülükler altına girmesi sonucu oluşabilir.

Boşanmada Maddi Tazminat Şartları

Maddi tazminat talebinin kabul edilebilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:

  • Daha Az Kusurlu veya Kusursuz Olma: Tazminat talep eden taraf, boşanmanın gerçekleşmesinde daha az kusurlu ya da kusursuz olmalıdır. Tam kusurlu olan taraf maddi tazminat talep edemez.
  • Maddi Zararın Varlığı: Talep edilen tazminatın dayanağı, boşanma nedeniyle ortaya çıkan ekonomik zarar olmalıdır. Örneğin; çalışmayan eşin boşanma nedeniyle maddi destekten mahrum kalması, evlilik boyunca yapılan katkıların karşılığını alamaması veya evlilikten sonra yaşam standardının ciddi şekilde düşmesi.
  • Nedensellik Bağı: Boşanma ve ekonomik zarar arasında doğrudan bir nedensellik bağı bulunmalıdır. Yani zarar, doğrudan boşanmadan kaynaklanmalıdır.

Boşanmada Maddi Tazminatın Hesaplanması

Mahkeme, maddi tazminat miktarını belirlerken şu unsurları dikkate alır:

  • Eşlerin Gelir Durumu: Tazminat talep eden tarafın ekonomik ihtiyaçları ve diğer tarafın ödeme gücü değerlendirilir.
  • Evlilik Süresi: Evlilik süresi ne kadar uzun olursa tazminat talep eden tarafın ekonomik olarak bağımlı hale gelmesi daha olasıdır.
  • Maddi Zararın Kapsamı: İş kaybı, nafaka hakkının sona ermesi veya evlilik sırasında edinilen mallardan mahrum kalma gibi durumlar göz önünde bulundurulur.

Tazminat, mahkeme tarafından bir defaya mahsus ödenebileceği gibi belirli taksitlerle de ödenebilir.

Maddi Tazminat Talebinde Zamanaşımı

TMK madde 178’e göre, maddi tazminat talepleri için hak düşürücü süre bir yıldır. Bu süre, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren başlar. Bir yıl içinde dava açılmadığı takdirde tazminat hakkı kaybedilir.

Boşanmada Manevi Tazminat

Manevi tazminat, boşanma nedeniyle kişinin onurunun zedelenmesi, psikolojik acı çekmesi veya kişilik haklarının ihlal edilmesi durumunda talep edilen tazminattır. Türk Medeni Kanunu’nun 174/2. maddesi, manevi tazminat taleplerine ilişkin düzenlemeleri içerir.

Boşanmada Manevi Tazminat Şartları

Manevi tazminat talep edilebilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:

  • Kusur Durumu: Manevi tazminat talep eden taraf, boşanmaya neden olan olaylarda daha az kusurlu ya da kusursuz olmalıdır.
  • Kişilik Haklarının Zedelenmesi: Boşanmaya neden olan olaylar sırasında manevi tazminat talep edenin kişilik hakları ihlal edilmiş olmalıdır. Örneğin; sadakatsizlik, şiddet, hakaret veya aşağılanma, aile içi huzurun ve saygının ihlal edilmesi.
  • Nedensellik Bağı: Manevi zarar ile boşanma olayı arasında doğrudan bir ilişki bulunmalıdır.

Boşanmada Manevi Tazminatın Hesaplanması

Manevi tazminatın miktarı belirlenirken şu kriterler göz önünde bulundurulur:

  • Tazminat talep edenin çektiği acı ve psikolojik zarar,
  • Karşı tarafın kusur oranı,
  • Toplumda kişinin onuruna veya itibarına verilen zarar,
  • Tazminat ödeyecek tarafın ödeme gücü.

Mahkeme, manevi tazminatın yalnızca zararı hafifletici bir miktarda olmasına dikkat eder. Tazminat miktarı, bir ceza değil, manevi acının giderilmesi için belirlenir.

Manevi Tazminat Talebinde Zamanaşımı

Manevi tazminat talepleri de maddi tazminatta olduğu gibi boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde ileri sürülmelidir.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Miktarı Neye Göre Belirlenir?

Maddi ve manevi tazminat miktarını belirlerken mahkeme şu unsurları değerlendirir:

  • Tarafların kusur durumu,
  • Maddi zararın kapsamı ve büyüklüğü,
  • Manevi zararın derecesi ve etkisi,
  • Tazminat talep edenin ekonomik durumu,
  • Tazminat ödeyecek tarafın mali gücü.

Mahkeme, adalet ve hakkaniyet ilkelerine göre tazminat miktarını belirler.

Boşanma Davasında Tazminat Ödenmezse Ne Olur?

Mahkeme tarafından hükmedilen tazminatın ödenmemesi durumunda alacaklı taraf İcra Müdürlüğü aracılığıyla icra takibi başlatabilir. Tazminat borcu tahsil edilmezse borçlunun maaşı, taşınır-taşınmaz malları veya banka hesaplarına haciz konulabilir. Ayrıca ödeme yapılmaması halinde borçluya karşı mal beyanında bulunma yükümlülüğü doğar.