Open/Close Menu

Esas Hakkında Mütalaa Nedir? (CMK 216)

esas hakkında mütalaa

Ceza muhakemesinde esas hakkında mütalaa, Cumhuriyet Savcısının, tüm delillerin ortaya konulup tartışılmasından sonra davanın sonucuna dair nihai görüşüdür. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 216. maddesi uyarınca belirlenen bu süreçte savcı, sanığın suçlandığı olaya ve delillere dair değerlendirmesini sunarak mahkemeye yol gösterir. Mütalaa, adil yargılanmanın temel prensiplerinden olan “çelişmeli yargılama” ilkesinin bir gereği olup, savcılık makamı ile savunma arasında sağlıklı bir diyalektiğin kurulmasına hizmet eder. Savcının görüşünü açıkça belirtmesi, savunma makamının da etkin bir strateji belirleyebilmesine olanak sağlar. Bu nedenle mütalaanın usulüne uygun verilmesi ve davanın sonucunu etkileyecek unsurların net bir şekilde ifade edilmesi, sanığın savunma hakkının güvence altına alınması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu yazımızda esas hakkında mütalaa nedir ve hangi koşullarda verilir gibi soruların yanıtlarını vereceğiz

Esas Hakkında Mütalaa Nedir?

Esas hakkında mütalaa nedir sorusunu yanıtlamadan önce ceza yargılamasının işleyişi hakkında bilgi vermek gerekmektedir. Savcı ceza yargılamasında iddia makamı olarak görev yapmaktadır. Savcının suç işlediği konusunda “yeterli şüphe” olan kişiler hakkında bir iddianame hazırlayarak yargılama yapılması için açtığı kamu davasına ceza davası adı verilmektedir. Savcı bu süreç içerisinde toplanan delilleri inceler, yeni deliller sunar ve tanıklara sorular sorar. Tüm araştırmalar yapıldıktan sonra Cumhuriyet Savcısı yargılamanın esası hakkında görüş bildirir. Cumhuriyet Savcısının ceza davasının esası hakkındaki beyanına esas hakkında mütalaa denilmektedir. Esas hakkında mütalaa Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 216. Maddesinde düzenlenmiştir.

CMK 216 Ne Diyor?

Peki, CMK 216 ne diyor? CMK 216 esas hakkında mütalaayı ele almakta ve delillerin tartışılmasına ilişkin birtakım açıklamalara değinmektedir. CMK 216 uyarınca;

  1. Ortaya konulan delillerle ilgili tartışmada söz, sırasıyla katılana veya vekiline, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve müdafiine veya kanuni temsilcisine verilir.
  2. Cumhuriyet savcısı, katılan veya vekili, sanığın, müdafiinin veya kanunî temsilcisinin açıklamalarına; sanık ve müdafii ya da kanunî temsilcisi de Cumhuriyet savcısının ve katılanın veya vekilinin açıklamalarına cevap verebilir.
  3. Hükümden önce son söz, hazır bulunan sanığa verilir. Bu aşamada zorunlu müdafiin hazır bulunmaması hükmün açıklanmasına engel teşkil etmez.

Esas Hakkında Mütalaa Hangi Koşullarda Verilir?

Esas hakkında mütalaa verilmesi hem mütalaanın zamanı hem de içeriği açısından belli başlı koşullara tabi tutulmuştur. Esas hakkında mütalaa ne zaman verilir ve esas hakkında mütalaa nasıl olmalıdır?

Ne Zaman Verilir?

Esas hakkında mütalaa ne zaman verilir? Cumhuriyet savcısı tarafından esas hakkında mütalaa verilmeden önce ceza davasındaki tüm deliller belirtilmiş ve tek tek tartışılmış olmalıdır. Ayrıca tarafların delillere ilişkin beyanları alınmalıdır. Delillerin değerlendirilmesi ve tarafların beyanlarının alınmasından sonra savcı esas hakkında mütalaa verebilir. Önemle belirtmek gerekir ki mahkeme esas hakkında mütalaa ile bağlı değildir. Mahkeme esas hakkında mütalaayı değerlendirip aynı karara varabileceği mütalaada yer alan bazı hususları değiştirerek başka bir karara da varabilir. Hakim esas hakkında mütalaadan farklı bir karar da verebilir.

Nasıl Olmalıdır?

Esas hakkında mütalaa nasıl olmalıdır sorusu Ceza Muhakemesi Kanunu’nda ele alınmamıştır. Ancak Yargıtay kararları esas hakkında mütalaanın nasıl olması gerektiğine değinmektedir. Yargıtay kararlarına göre esas hakkında mütalaanın içinde barındırması gereken üç zorunlu unsur bulunmaktadır. Bu unsurlardan ilki olayın açık bir şekilde anlatılmasıdır. Diğer bir unsur ise suç vasfının gösterilmesi ve son olarak da kanun maddesinin belirtilmesidir. Bir diğer önemli husus ise delillerin gösterilmesidir. Deliller gösterilmeden açıklanan mütalaa Yargıtay tarafından geçerli kabul edilmektedir ancak mütalaada delillerin gösterilmesi daha faydalı olacaktır. İddia makamının esasa ilişkin görüşünü mutlaka açık ve anlaşılır bir biçimde sunması gerekmektedir. Esas hakkında mütalaa savunma hakkının kullanılmasıyla da bağlantılı olması nedeniyle oldukça önemlidir. Sağlıklı bir savunma ancak ve ancak sağlıklı bir iddia üzerine oturtulabilir. Bu nedenle iddia makamını temsil eden Cumhuriyet savcısı toplanan delillere göre yargılama konusu olan her bir suç açısından ayrı ayrı esasa ilişkin mütalaasını açık ve anlaşılır bir biçimde sunmalıdır. Eğer savcının görüşü mahkumiyete ilişkin ise mevzuatta yer alan kanun ve maddelerini de göstermek suretiyle açıklama yapmak zorundadır.

Esas Hakkında Savcılık Mütalaası (Örnek);

Esas hakkında savcılık mütalaası örneği aşağıdaki gibidir:

“..sanığın basın yayın yoluyla PKK/KCK silahlı terör örgütü ve bu örgüte bağlı alt örgütlerin cebir, şiddet içeren eylemlerini meşru göstermeye çalışarak basın yayın yoluyla silahlı terör örgütünün propagandasını yaptığı ve bu şekilde sanığın üzerine atılı suçu işlediği, iddia, tespitler, tutanaklar, beyanlar, yapılan yargılama ve tüm dosya kapsamından anlaşılmış olmakla, sanığın sabit olan basın yayın yoluyla silahlı terör örgütünün propagandasını yapmak suçundan dolayı eylemine uyan 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7/2-1,c, 7/2-2c maddeleri gereğince cezalandırılmasına, TCK’nın 53/1 maddesi uyarınca kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkumiyetinin kanuni sonucu olarak sanık hakkında söz konusu maddede yazılı belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma tedbiri uygulanmasına karar verilmesi kamu adına talep ve mütalaa olunur.”

Savcının Esas Hakkında Mütalaa Vermesi Ne Anlama Gelir?

Savcının esas hakkında mütalaa vermesi ceza yargılamasına konu olan uyuşmazlığın nasıl çözülmesi gerektiği konusunda Cumhuriyet savcısının son görüşünü beyan etmesi anlamına gelir. Diğer bir deyişle savcılık son kararın nasıl olması gerektiği hakkındaki görüşünü esas hakkındaki mütalaası ile açıklamaktadır. Sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmesini düşünüyorsa sanığın cezalandırılmasını isteyecektir. Esas hakkında mütalaa adil yargılanma hakkının vazgeçilmez bir unsurunu oluşturmaktadır.

Esas Hakkında Mütalaanın Önemi

Ceza muhakemesinin esas amacı somut gerçeğin ortaya çıkarılmasıdır. Somut gerçeğin ortaya çıkarılması için delillerin duruşmada ortaya konulmasından sonra tartışma safhası başlamaktadır. Tartışma safhasının hedefi delillerden sonuç çıkarmadır. Tartışma safhası tamamlandıktan sonra kamusal iddia makamını temsil eden Cumhuriyet savcısı esas hakkındaki görüşünü beyan edecektir. Esas hakkında mütalaanın önemi de burada kendini göstermektedir. Savcılık bir tez ileri sürecek, savunma makamı da antitez ileri sürecek ve ardından ceza mahkemesi de bir karara varacaktır. Esas hakkında mütalaanın en önemli sonuçlarından biri kararın istinaf edilmesi ile ilgilidir. Mahkemenin esas hakkında mütalaaya aykırı bir karar vermesi halinde Cumhuriyet savcısı mahkeme kararını istinaf edebilecektir.

İddianame ve Mütalaa Arasındaki Fark Nedir?

Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyor ise Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen belgeye iddianame denilmektedir. Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen iddianamede;

  • Şüphelinin kimliği,
  • Müdafi,
  • Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
  • Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanunî temsilcisi,
  • Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
  • Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
  • Şikâyetin yapıldığı tarih,
  • Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
  • Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
  • Suçun delilleri,
  • Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri gösterilir.

İddianame ve mütalaa arasındaki farklar şunlardır:

  • İddianame savcılık tarafından yürütülen bir soruşturma işlemi iken mütalaa bir kovuşturma işlemidir.
  • İddianame düzenlenmesi için yeterli şüphe gerekli iken esas hakkında mütalaa kesin nitelikteki görüşü içerir.
CategoryCeza Davaları